Toen ik naar de middelbare school ging, verdiende ik mijn schoolgeld door kool en komkommers te verkopen. Het kweken ervan deed ik met de grootste zorg en aandacht. Ik vond een paar winkels die ze van mij kochten voor tien yen per stuk. Daarmee was ik tevreden, totdat ik zag dat de winkel mijn kool doorverkocht voor dertig yen per stuk. Ik voelde mij opgelicht. Immers, ík had al het werk gedaan, terwijl de winkelier het geld opstreek en rondreed in een grote auto.
Het werd nog erger. Zo nu en dan verkocht de winkelier mijn kool voor maar één yen. Dat was om klanten te trekken en reclame te maken voor zijn zaak. De winkelier verloor er niet echt op, omdat hij ruimschoots verdiende aan de andere artikelen. Maar ík voelde me bedrogen en vernederd. Want het leek alsof al het werk dat ik had verzet, niet méér waard was dan één yen per kool.
Als ik mijn onvrede daarover kenbaar maakte, werd me verteld dat de wereld nu eenmaal zo in elkaar zit. Dat verbijsterde mij. Landbouwproducten zijn voor de mensheid niets minder dan de basis voor het leven zelf. En de productiewijze is eigenlijk een vorm van alchemie: uit praktisch niets schep je iets buitengewoon waardevols. Ik vertelde mijn afnemers dat ik overwoog in dat geval mijn productie te stoppen, maar zij zeiden dat ik dat zelf maar moest bepalen. Zij zaten niet op mij te wachten. Voor mij tien anderen. Dat gevoel van onmacht ben ik nooit kwijtgeraakt. Het systeem is vandaag nog steeds hetzelfde als toen.

Tot voor kort hebben mensen altijd geleefd in omstandigheden waarin er economische en voedseltekorten waren. Die situatie is nu voorbij. We produceren elk jaar genoeg voedsel om de gehele wereldbevolking te kunnen voeden. Het jaarlijkse volume is voldoende om iedereen dagelijks te voorzien van 2400 calorieën. En toch leeft een overweldigend deel van de wereldbevolking met honger. Niet de productie, maar de verdeling is het probleem. Egoïsme verhindert dat we eerlijk delen.
De moderne wereld is ingericht op een ouderwets concept: competitie. Vooruitgang betekent winnen, beter zijn dan iemand anders, meer hebben dan een ander. Veel boeken over dit thema zijn bestsellers geworden. Dat is niet zo’n verrassing. Oorlogen en gevechten zijn zo lang de kern geweest van de menselijke geschiedenis, dat we winnen vreselijk belangrijk vinden. Maar als iemand wint, is er ook altijd iemand die verliest. In een wereld waarin de onderlinge verbondenheid zo groot is, kunnen we het ons niet langer veroorloven het competitiemodel permanent aan te hangen. Er is op zich niets mis met concurrentiestrijd. Het is zelfs belangrijk en noodzakelijk bij het ontwikkelen van bijvoorbeeld computerprogramma’s of marketingideeën. Maar competitie moet beperkt blijven tot terreinen die niet fundamenteel zijn voor de instandhouding van het leven. Vitale gebieden, zoals de voedselvoorziening, moeten worden uitgesloten van concurrentie.
We moeten ons de filosofie van coëxistentie en gedeelde welvaart eigen maken. Ik denk dat EM daarvan een voorbeeld is. De micro-organismen in de EM-groep behoren tot vijf verschillende families. Ze bevatten zowel aërobe soorten (die zuurstof nodig hebben om te overleven, red.) als anaërobe soorten (waarvoor zuurstof funest is, red.). Het meest markante aan EM is dat beide soorten naast elkaar kunnen bestaan en samen geweldige resultaten bereiken. Tot nu toe heeft feitelijk niemand uitgezocht wat er gebeurt als je micro-organismen van zulke uiteenlopende type bij elkaar stopt. Het wordt als een vanzelfsprekend feit aangenomen, dat de soorten elkaar bij zo’n experiment vernietigen. EM toont aan dat deze vergaande vorm van coëxistentie in de natuur mogelijk is.
Het idee om een grote verscheidenheid aan verschillende micro-organismen te verzamelen en massaal samen te voegen in één enkele combinatie werd voor lange tijd onmogelijk gehouden. We hebben lang aangenomen dat het niet kon, zonder de proef op de som te nemen. Achteraf bezien was dat een vergissing.
Eigenlijk heb ik EM bij toeval ontdekt. Ik was sinds 1977 in het laboratorium van de universiteit van Ryukyus aan het experimenteren met verschillende micro-organismen om in te zetten bij het telen van gewassen. Dat liep jarenlang niet erg succesvol: ik vond niets. Aan het einde van iedere dag kieperde ik het restafval in de gootsteen, maar op een dag in 1981 leegde ik de emmer in een stukje van de tuin van de universiteit. Het was immers natuurlijk materiaal, dus het kon geen kwaad. Een week later zag ik dat een deel van het grasveldje sneller was gaan groeien. Nieuwsgierig naar het waarom informeerde ik bij collega’s en studenten wie met het gras aan het experimenteren was, maar ik kon niemand vinden. Ondertussen groeide het gras waanzinnig snel. En toen besefte ik opeens dat ik zélf degene was geweest die ‘iets’ met dat gras had gedaan. Ik achterhaalde welke micro-organismen ik had gebruikt en constateerde dat het mengsel een verrassend productieve uitwerking heeft in welke bodem dan ook.

Niet iedereen kan geloven dat je gezonde gewassen kunt verbouwen met uitsluitend toepassing van EM. Vooral boeren die het gebruik van de moderne landbouwmethoden met de paplepel binnen hebben gekregen, hebben weerstand. Maar de grootste obstakels bij het verspreiden van de EM-technologie zijn waarschijnlijk onwetendheid en behoudzucht bij wetenschappers en experts. Zij zijn vaak tegenstanders zonder dat zij de resultaten in de praktijk hebben gezien. Dat geldt trouwens ook voor ondernemingen. Zij zien EM als een bedreiging van hun eigen belangen.
Mijn ervaringen in Japan met de wetenschappelijke wereld en de bureaucratie zijn niet gunstig. Wanneer ik probeer met academici en studenten over EM te praten, vragen ze altijd om met wetenschappelijk onderzoek te komen en vooral een doortimmerde wetenschappelijke verklaring. Ik prefereer mijn conclusies te baseren op resultaten die ik heb verkregen door de technologie in de praktijk toe te passen. Theorie over landbouw vind ik volkomen nutteloos, wanneer het niet wordt ondersteund door praktische ervaring. Polemiek en theoretische discussie beschouw ik als tijdverspilling. Ik heb liever resultaat zonder theorie, dan theorie zonder resultaat.

Het is misschien onbescheiden om te beweren, maar het gebruik van EM lijkt de ideale methode voor een duurzame, natuurvriendelijke landbouw. EM kan een omwenteling betekenen in de aanpak van problemen die het leven op aarde serieus bedreigen: voedseltekorten en milieuverontreiniging. Het zijn problemen die ons allemaal aangaan. Ik heb de hoop dat de EM-technologie een methode zal zijn om deze grote vraagstukken effectief op te lossen.
Steeds meer mensen zien in dat technologieën weliswaar op vele manieren verlichting geven, maar dat ze ook een bron van vervuiling kunnen zijn. Landbouwmethoden die – om voldoende hoeveelheden voedsel te produceren – afhankelijk zijn van milieuverontreinigende chemicaliën, pesticiden en kunstmest, geven vervuiling. Zo’n technologie kun je zelfvernietigend noemen. Daarom is er ook zo veel belangstelling voor wat ‘authentieke technologie’ wordt genoemd. Duurzame energie is daar een voorbeeld van. Het is nuttig en heilzaam en totaal niet schadelijk.
Ik geloof heilig in authentieke technologie. Die wordt erdoor gekenmerkt, dat ze effectief is en simpel in het gebruik. Je kunt er niet in één klap rijk mee worden, maar het voordeel is wel blijvend. Er zijn geen vervelende bijverschijnselen of andere negatieve aspecten. En áls er defecten zijn, moet de technologie in staat zijn tot zelfcorrectie. Bij EM geldt dit alles.
Ook vind ik dat een authentieke technologie goedkoop moet zijn. Dat lijkt eenvoudiger dan het is. Stel, iemand vindt een lamp uit met een onbeperkte levensduur, die kan worden geproduceerd voor ongeveer dezelfde prijs als een conventionele lamp. Geen fabrikant zal die lamp op de markt willen brengen, omdat na de eerste stormloop de verkoop tot nul zal dalen. De fabrikant kan zijn bedrijf wel sluiten. Vanwege de lage winstmarge op dit soort producten zullen zich altijd problemen voordoen bij de introductie van alles wat authentiek is. Dat is volgens mij ook de reden waarom het zo lang heeft geduurd voordat EM zich op grote schaal kon verspreiden als nu. Maar zelfs nu heeft EM nog steeds te kampen met sterke weerstand van de gevestigde orde.
In de moderne samenleving is de eerste, meest overheersende reactie bij een bruikbare ontdekking dat zo weinig mogelijk mensen er weet van moeten krijgen. Dat vind ik achterhaald. Ik wil graag de EM-formule en de productiemethode openbaar maken. Dan kunnen alle boeren het in voldoende hoeveelheden voor eigen gebruik zelf maken. Met het vrijgeven van de productinformatie heb ik eens een slechte ervaring gehad. Deze mensen leverden een onvolwaardig eindproduct, dat resulteerde in een gerechtelijk proces dat kopers van deze minderwaardige EM hadden aangespannen. Als bedenker van de originele formule was ik daar ook bij betrokken. Ik heb daar van geleerd, dat ik de informatie voorlopig moet achterhouden. Maar ik heb er geen patent op aangevraagd. Dat zou ik ongepast vinden. Ik ben er van overtuigd, dat wat er om ons heen in de natuur bestaat, het gemeenschappelijk bezit moet zijn van elke man, vrouw en kind op deze planeet. Ik wil graag dat mijn ontdekking voor iedereen zo goedkoop mogelijk beschikbaar komt.
Ook hier is de filosofie van coëxistentie en gedeelde welvaart noodzakelijk. Wanneer je iets authentieks hebt ontdekt, moet je dat nieuws verspreiden aan zo veel mogelijk mensen. Praat er over, zodat het – wat het ook is – een maximale kans heeft. Dit is precies het tegenovergestelde van wat er in onze concurrerende samenleving gebeurt. Ik geloof dat de toepassing van authentieke technologieën wereldwijd zal leiden tot een ware revolutie. EM zal daarin zijn latente potentieel op alle mogelijke manieren demonstreren. Het zal aan populariteit winnen en zich op grote schaal verspreiden. Daarvan ben ik overtuigd.

Deze tekst is samengesteld uit het boek Teruo Higa: Effectieve micro-organismen: voor een duurzame landbouw en een gezond milieu (Jan van Arkel, 1998), de Nederlandse vertaling van An Earth Saving Revolution (Sunmark Publishing, 1996).